Open monumentendag in Haarlem

Toevallig blijkt het open monumentendag te zijn in het weekend dat we al een tijdje geleden hebben geprikt voor een bezoek aan mijn zwager en schoonzus in Haarlem. Het is een mooie zaterdag en nadat we in de achtertuin koffie hebben gedronken, gaan we op pad. Op de fiets naar het vertrekpunt van een tocht langs monumenten, die zwager J. al heeft uitgedacht.

Haarlem is een leuke stad en het is nog leuker als je op allerlei plekken naar binnen mag die normaal gesloten zijn voor publiek. We beginnen bij molen De Adriaan en lopen daarna langs allerlei vriendelijke hofjes, gaan even binnen bij een glas-in-lood winkeltje en staan een tijdje in een smal steegje waar we uitleg krijgen over de oorsprong van het ‘broodhuisje’: een rijke priester liet een testament na waarin bepaald werd dat van de opbrengst van zijn vermogen ‘ten eeuwigen dage’ brood moest worden uitgedeeld aan de katholieke Haarlemse armen. En zo gebeurde het. Vanuit het broodhuisje werd van 1665 tot ca. 1940 wekelijks brood uitgedeeld. Ook nu staan er grote manden met kleine, luxe broodjes die iedereen mag pakken. Je hoeft niet eens katholiek te zijn. Als dank stoppen we een gift in de bus die er naast staat.

Op een grachtje zien we op een gevel de wonderlijke tekst: Begrafenis Bos “de Vrijwillige Liefde Beurs”. De deur van het pand staat wijd open en binnen horen we iemand enthousiast vertellen. Nieuwsgierig haken we aan en horen het verhaal van een kleine begrafenisverzekeringsmaatschappij die nog steeds blijkt te bestaan. De man die vertelt is een van de huidige regenten en hij laat ons in de volgende kamer een aantal enorme, opengeslagen kasboeken zien. In krullerige letters is daarin opgetekend welke cliënten wanneer hun 5 cent premie voldaan hebben. Er is zelfs in één keer een bijdrage van vijf florijnen betaald. Dat moet een rijke klant geweest zijn. 

Dan komt het topverhaal, dat de regent ons glunderend vertelt. Toen het de stad Haarlem een tijd financieel tegenzat, heeft de rijke begrafenisverzekeraar de stad een lening gedaan van 1000 gulden. “Weliswaar is de rente altijd netjes betaald, maar de lening bestaat nog steeds,” gaat hij verder. “En het mooie is: het onderpand op de lening is ‘alle de stads inkomen en goederen’, dat wil dus zeggen: de stadsrechten!” Hij lacht breed. “Dus steeds als er een nieuwe burgemeester benoemd wordt, nodigen wij die uit om het document te laten zien dat de lening bevestigt. En dan besluiten we gezamenlijk dat die lening nog lang niet afgelost hoeft te worden!” We mogen een kopie van het document meenemen.

De hele middag dwalen we door de straten van Haarlem. Het laatste gebouw waar we naar binnen gaan is het stadhuis. “Hier zijn we getrouwd,” vertelt mijn schoonzus als we de raadszaal door lopen. In de Gravenzaal krijgen we uitleg door alweer een enthousiaste vrijwilliger. Over de speciale burgemeestersstoel met een ‘kuif’. En als dat fraaie opzetstuk aan de stoel zit, mag zelfs koningin Maxima er niet op zitten. Alléén de burgemeester! 

Dan is het vijf uur. De open monumentendag is voorbij. Het was er een perfecte dag voor op een goeie plek. Leuk om zo eens nader kennis te maken met Haarlem.