Stiltecoupé

Als abonnementhouder van de NS krijg ik regelmatig mails met interessante weetjes: zo las ik dat de nieuwe intercitytreinen zijn ingericht op basis van uitgebreid klantenonderzoek. Het bovengedeelte is geschikt om in te werken en lezen, meldt de NS, “Hier zijn ook duidelijk herkenbare stiltezones aanwezig waar geldt ‘stil is stil’ voor maximale rust.” Bij de beschrijving van de benedenverdieping valt het woord “lounge”. Het klinkt heel comfortabel en gezellig. Ik heb het genoegen nog niet gehad in zo’n nieuwe trein te reizen en ben benieuwd hoe ze in de praktijk uitvallen. Vooral bij de enthousiaste aankondiging van maximale rust in de stiltezones heb ik zo mijn twijfels. Ook nu zijn er stiltecoupé’s in de dubbeldekkers, en mijn ervaring is, dat de rust in deze coupé’s meestal theoretisch blijft. Een treinreis: Ik stap in de intercity en kies een plaatsje op de bovenverdieping. Dat doe ik altijd omdat je daar net iets meer beenruimte hebt. Als ik zit, zie ik dat dit een stiltecoupé is. Niet verkeerd, want ik heb een goed boek bij me. Aan de andere kant van het gangpad zit een jonge man te sms-en. Vlak voor de trein vertrekt, komen er achter me een stel druk pratende jonge meiden zitten en in het gedeelte voor me komen twee jongens binnen, waarvan één met een erg harde stem praat. Als hij zit, begint zijn stoel ritmisch te kraken en ik zie aan zijn kruin dat hij van voor naar achter beweegt op de muziek. Ik herken het wiegen van een verstandelijk gehandicapte. Zodra de trein rijdt, klinkt door de intercom een vriendelijke vrouwenstem die vertelt in welke trein we ons bevinden. Vervolgens meldt ze, dat er in de trein een aantal stilteruimtes zijn, bedoeld voor passagiers die graag in alle rust willen reizen. De stem gaat vrijwel verloren in het meidengeklets achter en het gekraak voor. Ik grinnik om het absurde verschil tussen wat de stem zegt en wat er in de stiltecoupé gebeurt. Boven zijn telefoon grinnikt mijn medepassagier terug. We zijn waarschijnlijk de enigen die het gehoord hebben. Drie kwartier later. Ik ben dwars door de herrie heen verdiept geraakt in mijn boek. De meiden zijn inmiddels uitgestapt en ik kijk op als er een jong gezin in de coupé komt zitten. Vader, moeder en twee mooi verklede kinderen installeren zich en praten opgewonden over een voorstelling waar ze heen gaan. Ik luister een paar minuten en kruip dan weer in mijn verhaal. Even later ontdekt de moeder de aanduiding op het raam. Oei, een stiltecoupé. Ze wijst, houdt een vinger voor haar mond en fluistert dat je hier stil moet zijn. Prompt gaat het gepraat over in gefluister, wat het mij onmogelijk maakt me nog te concentreren. Ik leg mijn boek opzij en luister gezellig mee naar de enthousiaste voorpret van de kinderen. Gelukkig vergeten ze na een tijdje te fluisteren. Als ze in Utrecht uitstappen, wens ik ze veel plezier bij de voorstelling. Glimlachend zie ik de gele sneeuwwitjejurk van het meisje om de hoek verdwijnen. Dan pak ik mijn boek weer en het laatste stukje van mijn reis lees ik. Deze treinreis is niet uitzonderlijk. Ik zit regelmatig in de stiltecoupé in de intercity en zelden is het er stil. Hoe gaat de NS dat aanpakken in de nieuwe treinen? Komen er stiltecontroleurs? Wordt er elke tien minuten omgeroepen dat men stil moet zijn? Of gaat er een stil alarm in werking als iemand hardop spreekt? Ik ben bang dat de nieuwe inrichting weinig aan de praktijk zal veranderen. Mensen gaan zitten waar plaats is, en wie samen reist, praat met elkaar. Is dat erg? Ik heb er weinig problemen mee. Sommige andere reizigers misschien wel. Misschien kan de NS voor hen gratis oordopjes beschikbaar stellen voor hun maximale rust.