Karuta

Een jaar of tien geleden hadden we een week lang twee Japanse jongens in huis. Ze kwamen in het kader van een uitwisselingsprogramma met de middelbare school van onze zoon. Helaas was de uitwisseling tamelijk eenzijdig van aard, maar we gaven ons natuurlijk toch enthousiast op als gastgezin.

De twee waren een jaar of veertien en zo verschillend als je maar kunt bedenken. De ene was atletisch, extravert en populair in de groep. Hij stond ’s morgens om zes uur op om voor het ontbijt nog een stukje te gaan hardlopen. De andere jongen was onzeker, verlegen en onhandig. Beleefd waren ze allebei en ze gedroegen zich keurig.

We waren op school geïnstrueerd over mogelijke misverstanden door cultuurverschillen. De gasten zouden kadootjes meebrengen, werd ons op die informatie-avond verteld. Gebruikelijk was het om die in ontvangst te nemen en pas later uit te pakken. Maar ook tien jaar geleden al had internet een bres geslagen in de afgesloten cultuur van Japan. De jongens bleken meer van Europese gewoontes te weten dan de school dacht.

Ze hadden vertaalmachientjes bij zich, waardoor we in het Engels konden overleggen en ze vonden het leuk als we de kadootjes meteen uitpakten. De stille Taka overhandigde ons ook een brief van zijn moeder. Een ontroerend briefje in het Engels, waarin ze ons vroeg om goed voor haar zoon te zorgen. Zijn vader was overleden en ze woonden met z’n tweeën. Hij was duidelijk haar alles.
De week was zó voorbij. De jongens hadden een druk programma op school. Ze kwamen eten en slapen en af en toe brachten we ze ergens naartoe. Op de afsluitende avond waren er optredens voor de gastgezinnen. Onze extraverte gastzoon deed mee aan een stoere dans. Taka liet zien hoe hij binnen een halve minuut een kraanvogel kon vouwen.

De stille veertienjarige Taka is inmiddels een volwassen man, maar nog steeds krijgen we ieder jaar rond kerst een pakje uit Japan. Meestal zit er een mooie kalender in. Dit jaar kregen we een pakketje waar een gedichtenbundeltje in zat en een doosje kleurige kaartjes met Japanse tekens. Mijn zoon J. (die afgelopen zomer zijn bachelor Japans haalde,) bestudeerde de kaartjes en zei dat hij wel eens gehoord had over een Japans spel met kaarten en gedichten.

Google bracht uitkomst: Karuta is een kaartspel gebaseerd op de Hyakunin Isshu, een gedichtenbundel uit de Edo-periode.
Het boekje in ons pakketje bevatte de beschreven honderd korte gedichten (Tanka) uit de beschreven periode en op elk kaartje staat dus een van de gedichten. Het geheugenspel* dat je met deze kaartjes kunt spelen, gaat ver boven onze pet. Maar het ziet er wel heel mooi uit. Als nieuwjaarsgroet sturen we een kadootje terug: een boek met tekeningen over Nederland. Zo houden we eens per jaar contact met een Japanse jongeman die we niet eens zouden herkennen als we hem op straat tegenkwamen.
Bijzonder.


• Het spel bestaat eruit dat twee spelers elk 25 kaarten uitleggen en een kwartier de tijd krijgen om ze te bekijken. Een spelleider leest daarna willekeurig gekozen gedichten voor en wie het eerst de goede kaart aanwijst, mag die pakken. Pak je er een van de tegenstander, dan mag je hem/haar een van jouw kaarten geven. Wie het eerst alle kaarten kwijt is, wint.